Szkola Macedonska
Szkoła Macedońska rozkwitła w XIII i XIV wieku, jej centrum znajdowało się w Salonikach.
Cechuje się realizmem w przedstawieniu postaci, nie tylko w ich zewnętrznym aspekcie ale także w ukazaniu ich świata wewnętrznego, szczególnie ich patosu.
Kompozycje sa zatłoczone, wszystkimi postaciami w ruchu, co jest uderzajaco dogłębne. Szkołę tą cechuje dynamizm, wielobarwność i świetlistość kolorów.
Było wielu znakomitych artystów szkoły macedońskiej, lecz wysoko ponad wszystkimi stał Manuel Panselinos.
Wszelkie informacje o nim pochodzą z Hermenei, napisanej na początku XVIII wieku, przez mnicha i malarza o imieniu Dionizios, pochodzacego z Fourny w Evrytanii, który to żyl na Swiętej Górze w pierwszej połowie XVIII wieku.
Hermeneia opisuje technologię malarską stosowaną przez właśnie mistrza Panselinosa. Jednakże sposób wyznaczania rysunku podany w tym samym Objaśnieniu sztuki malarskiej nie pokrywa się z kanonami stosowanymi przez mistrza Panselinosa.
Dionizios przypisywal Manuelowi Panselinosowi freski w kosciele Protaton w Karyes, w przedsionku w kosciele głownym Monastyru Vatopedi oraz w głownym kosciele Pantokrator i w Monastyrze Lavra, a także wielką ilość ikon przenośnych w monastyrach na Swiętej Górze jak i w innych miejscach.
Badania Naukowe ukazały,że wielka ilość malunków na Świętej Górze Athos jest autentyczną twórczością Manuela Panselinosa. Jego dzieła zostały zlokalizowane w zabytkach w Salonikach jak i innych miastach w Macedonii i Grecji. Freski Manuela wyróżniaja się świetlnymi barwami, doskonale wykonczońymi w każdym szczególe postaciami, duchowością oraz majestatem kompozycji.
Aktualnie zwyklo sie przypisywac freski z "the Chapel of Saint Euthymius at Saint Demetrios" w Salonikach Manuelowi Panselinosowi (nie potrafie przelozyc na polski imienia Swietego, wybaczcie.. ), z powodu uderzajacego wg. niektorych podobienstwa do freskow z Protato. Niestety nie ma niczego co dawaloby 100% pewnosc, ze freski z obu miejsc sa tej samej reki. Mimo duzych podobienstw jesli sie dobrze przypatrzec mozna odnalezc tez wiele roznic, mimo ze wiele scen i ukazan Swietych zdaje sie byc identycznych z tymi z Protato. Niektorzy przypuszczaja, ze jesli sa to freski reki Panselinosa to byc moze pochodza z wczesniejszego okresu jego aktywnosci malarskiej. Sa tez tacy, ktorzy przypuszczaja, ze nie sa to freski jego reki, ale ktoregos z jego nasladowcow. Panselinos byl w swojej epoce znany i bardzo ceniony. Nie brakowalo zatem kontynuatorow jego kunsztu. Jesli o mnie chodzi to pamietam jak wsrod zdjec freskow z Protato znajdowalo sie kilka zdjec freskow z Salonik, choc wtedy jeszcze o tym nie wiedzialam i zawsze mimo uderzajacego podobienstwa stylu i rysunku nie potrafilam ich odczuc w spojnosci z freskami z Protato, odczuwalam je jakos bardziej obco. Dopiero pozniej dowiedzialam sie, ze te freski wcale nie znajduja sie w Protato.. We freskach z Salonik czasem np. szaty maja inne formy, od tych z freskow z Protato. Niemniej jednak, czy byly to freski jego reki czy tez nie, sa one bardzo cenne w nauce tego stylu, dlatego ze ten kto je namalowal z cala pewnoscia doskonale znal system bizantyjski i wysoko cenil oraz byl wierny temu co reprezentowal Panselinos (jezeli to nie byla jego osoba). A zatem jak najbardziej warto na nie zwracac uwage w poznawaniu reki Panselinosa, jako wsparcie nauki z freskow z Protato.
Po za Manuelem Panselinosem innymi znaczącymi artystami Szkoły Macedońskiej są Michael Astrapas i Eutychios, ktorych freski mozna odnalesc w kilku Swiatyniach w Macedonii. Najprawdopodobniej tez, sa oni odpowiedzialni za rozprzestrzenienie sie szkoly macedonskiej w Serbii.
Cechy charakterystyczne Szkoly Macedonskiej zachowały sie w całej północnej Grecji do początku XIV wieku, od kiedy rozpoczął sie stopniowy spadek jakości malunku.
Epoka szkoły macedońskiej jest jedną z dwóch największych epok malarskich Świętej Góry. Drugą chronologicznie jest epoka szkoly kretenskiej.
W szkole macedonskiej niepodobnie do szkol ruskich brak jest podlinnikow. Malarze samodzielnie sporzadzali rysunki zgodne z kanonami bizantyjskimi. Wg. pewnych teorii rysunek reki Panselinosa jest jednym z najtrudniejszych i o najwiekszym kunszcie sposrod rysunkow wszelkich szkol ikonograficznych bizantyjskich i ruskich. Cechuje go nadzywczajna precyzja i zlozonosc skladajaca sie na absolutna doskonalosc. Niemniej jednak 'prostsze' w wyznaczaniu rysunki innych szkol ikonograficznych, nie traca na doskonalosci, bowiem kazda szkola mieszczac sie w kanonach wybierala sposob, ktory w innym natezeniu zwracal uwage na pewne kwestie.
Wspolczesnie styl macedonski dalej jest stylem dominujacym w Grecji, a obok niego styl kretenski. Malarze reprezentujacy ta szkole ucza sie rysunku by moc jak najlepiej kontynuowac ta tradycje i moc na codzien poruszac serca i dusze wiernych, ktorzy otaczaja sie w swoich domach ikonami tej szkoly, a takze gdy wybieraja sie na nabozenstwa do Cerkwii.